Ιστορία

Το νομοθετικό έργο του Ιουστινιανού

Created: Tuesday, 24 March 2009 13:47
Hits: 17398

Το νομοθετικό έργο του βυζαντινού αυτοκράτορα Ιουστινιανού είναι πραγματικά πολύ σπουδαίο. Πίστευε ότι ο Θεός παραχώρησε στους αυτοκράτοτες το δικαίωμα να δημιουργούν νόμους και να τους ερμηνεύσουν. Αλλά την εποχή εκείνη υπήρχε ένας πρόσθετος λόγος για τη δημιουργία τους επειδή το Ρωμαϊκό Δίκαιο βρισκόταν σε χαώδη κατάσταση. Η νομική επιστήμη περνούσε βαθειά κρίση και τα νομικά βοηθήματα είχαν καταντήσει φτωχές συλλογές, που σκοπό είχαν να βοηθήσουν τους δικαστές. Οι περισσότερες από αυτές τις συλλογές ήταν ιδιωτικές και δεν είχαν κανένα κύρος ή την επίσημη αυθεντία του κράτους. Ετσι ο δικαστής θα έπρεπε να μελετήσει όλους τους Αυτοκρατορικούς Νόμους και όλη την κλασσική φιλολογία. Αυτή την άμεση πρακτική ανάγκη ερχόταν να καλύψει το νομοθετικό έργο του Ιουστινιανού.

Ο Ιουστινιανός ανέλαβε το έργο να συνθέσει σ' έναν ενιαίο κώδικα, όλους τους αυτοκρατορικούς νόμους, καθώς επίσης και να αναθεωρήσει τα παλιότερα νομικά συγγράμματα. Το έργο αυτό προχώρησε εκπληκτικά γρήγορα και ο κύριος βοηθός και εμπνευστής του ήταν ο Τριβωνιανός. Ετσι τον Απρίλιο του 529 η εργασία αυτή κατέληξε στον Κώδικα του Ιουστινιανού (Codex Ioustinianus). Χωριζόταν σε δέκα βιβλία και περιείχε όλους τους νόμους που εκδόθηκαν από την εποχή του αυτοκράτορα Αδριανού μέχρι τον Ιουστινιανό και έγινε πια ο αυθεντικός Κώδικας Νόμων της Αυτοκρατορίας.

Ο Τριβωνιανός ανέλαβε να αναθεωρήσει τα έργα όλων των κλασσικών νομομαθών, συστηματοποιώντας το υλικό και αφαιρώντας τις αντιφάσεις που είχαν. Μετά από τρία χρόνια πραγματικά ο νέος Κώδικας δημοσιεύθηκε και ονομάστηκε Digestum ή Πανδέκτης και χρησιμοποιήθηκε αμέσως από τους νομικούς της αυτοκρατορίας.

Το έργο αυτό βέβαια παρά τις πολλές αντιφάσεις του είχε μεγάλη πρακτική σημασία.

Εκδόθηκε είσης ένα νομικό εγχειρίδιο που προοριζόταν στην αρχή για τους φοιτητές. Ηταν χωρισμένο σε τέσσερα βιβλία και ονομαζόταν Εισηγήσεις (Institutiones).

Τέλος, θα πρέπει να αναφερθούν εδώ και τα διατάγματα που κυκλοφόρησαν μετά το 534 και ονομάζονταν "Νεαραί" (Novelae).Οι περισσότεροι από τους νέους νόμους του Ιουστινιανού (σε αντίθεση με τον Κώδικα, τον Πανδέκτη και τις Εισηγήσεις, που ήταν γραμμένοι στα Λατινικά) γράφτηκαν στα Ελληνικά. Τα διατάγματα αυτά ήταν από τα τελευταία έργα του νομοθετικού έργου του Ιουστινιανού και είναι μια πολύ χρήσιμη πηγή για την ιστορία της εποχής αυτής.

Ο Ιουστινιανός σκόπευε να δημιουργήσει μια ενιαία συλλογή, με τον Κώδικα, τον Πανδέκτη, τις Εισηγήσεις και τις Νεαρές. Αυτό, ωστόσο, δεν μπόρεσε να πραγματοποιηθεί στη διάρκεια της βασιλείας του. Πολύ αργότερα, στο Μεσαίωνα (αρχές του 12ου αιώνα), ξαναζωντάνεψε στην Ευρώπη η μελέτη του Ρωμαϊκού Δικαίου, και το συνολικό νομοθετικό έργο του Ιουστινιανού έγινε γνωστό ως Corpus juris civilis. Ετσι πέρασε και στη σύγχρονη ιστορία το νομοθετικό έργο του Ιουστινιανού, γιατί πολλές χώρες το υιοθέτησαν και αποτέλεσε τη βάση για τη νομοθεσία όλων σχεδόν των πολιτισμένων κρατών.

 

ΑΠΕ-ΜΠΕ